Bijdrage van Henk Grundmeijer, HenkG op het forum
Een kenmerk van succesvolle traders is dat ze een plan hebben. De bekende traderswijsheid ‘Plan your trades, trade your plan’ is niet voor niets zo bekend geworden. Een goed tradingplan is een voorwaarde om op de lange termijn winstgevend te kunnen zijn. Een voertuig –met navigatie- dat je naar winst kan leiden. Voorwaarde is wel dat je je plan goed uitvoert.
Wat is een tradingplan?
In een tradingplan (ook wel handelsplan genoemd) maak je afspraken met jezelf. Je legt vast hoe jij je trading-activiteiten gaat aanpakken. Je schrijft op wat je gaat doen om succesvol te worden. Door je voornemens vast te leggen, dwing je jezelf na te denken over hoe jij winstgevend denkt te worden. Dat alleen al is pure winst. Een tradingplan zorgt ervoor dat je keuzes maakt en voorkomt dat je klakkeloos achter anderen aanholt. Er is geen vast stramien voor een tradingplan maar het bevat altijd antwoorden op vragen die er voor de trader toe doen. Deze bijvoorbeeld.
Waarom wil ik traden? (Mijn inkomen aanvullen, rijk worden, mijn pensioen regelen …)
Wat voor soort trader ben ik? (Ik neem niet graag grote risico’s, ik hou wel van een gokje …)
Hoeveel tijd kan of wil ik investeren? (Alleen in mijn vrije tijd, de hele dag, alleen in de ochtend …)
Hoeveel geld mag ik per trade verliezen? (Per trade wil ik nooit meer dan 1, 2 of 5 % van mijn handelsgeld op het spel zetten …)
Wanneer ga ik in de markt (entry)? (Ik gebruik indicatoren, ik handel op steun- en weerstandniveaus, ik trade alleen op nieuws …)
En wanneer ga ik er weer uit (exit)? (Ik wil X pips of X % winst per trade(reward). Mijn stoploss (risk) is een x-gedeelte daarvan …)
Welke mentale valkuilen kunnen mijn potentiële winst om zeep helpen? (Ik ben bang om geld te verliezen, overmoedig, ongeduldig, snel gefrustreerd, boos … Als ik me zo voel, handel ik niet.)
Waarom is een tradingplan belangrijk?
Veruit de meeste beginnende traders onderschatten de risico’s waaraan ze zichzelf blootstellen. Dat 90 tot 95% van de particuliere traders in het eerste jaar door zijn/haar geld heen, is spreekt meer dan boekdelen. Beginnende traders maken soms een vliegende start en worden dan overmoedig. Als het tij keert en ze in de min duiken, willen ze hun geld terug en nemen dan soms onverantwoorde risico’s. Een tradingplan waarop ze kunnen terugvallen, is er vaak niet.
Traders die steeds dezelfde fouten maken, schakelen vaak te snel over op een andere strategie, om er vervolgens achter te komen dat die ook niet (snel genoeg) werkt. Dat ze zelf het probleem zijn -en niet hun strategie of de markt- ontdekken ze pas veel later. Of ze willen het niet onder ogen zien en gaan roemloos ten onder.
Met een tradingplan ben je je eigen gids
Een tradingplan is je gids die jou begeleidt tijdens de vele slechte dagen op de financiële markten. Als trader zit je meestentijds in een drawdown en zie je je kapitaal vaak terugvallen door misgelopen trades. Dat is het zware van traden. Je tradingplan kan je helpen om op het juiste spoor te blijven.
Zie het ook als een bedrijfsplan. Als je serieus wilt (gaan) traden, run je in feite een bedrijf. Je stelt handelsgeld beschikbaar, investeert en probeert winst te maken. Om dit te kunnen doen, moet je kosten maken (spreads en andere brokerskosten, maar ook je misgelopen trades). Net als bij een ‘echt’ bedrijf gaat de kost vaak voor de baat uit.
Uit welke onderdelen bestaat een tradingplan?
Welke onderdelen er in een plan staan, verschilt per trader. Toch valt er ook wel een gemeenschappelijke noemer te bepalen. De vragen die zojuist langskwamen horen daar bij.
Laten we eens nader kijken naar onderwerpen die in geen tradingplan mogen ontbreken.
Wat voor trader ben ik?
Je hebt traders die het liefst de hele dag voor hun beeldscherm zitten en zo veel mogelijk willen handelen. Het zijn de scalpers die op een heel laag timeframe (1 minuut, vijf minuten bijvoorbeeld) per dag grote reeksen trades afhandelen.
Aan de andere kant heb je de trendvolgers die bijvoorbeeld op de daggrafiek met weinig entries hele lange trades maken. Daartussen zitten onder meer trendtraders die een klein stukje met de trend meeliften en traders die juist tegen de trend in handelen. Zuivere nieuwstraders wachten tot er nieuws is en handelen verder niet. Het is belangrijk te onderzoeken wat het beste bij je past.
Op welk timeframe wil ik handelen?
Los van je karakter spelen je persoonlijke omstandigheden een rol van betekenis. Als je de hele dag werkt, is scalping geen optie. Zelfs hogere timeframes als de uurgrafiek worden dan al moeilijk. Elk uur kijken of er een entry-signaal is, past niet in elk werkritme. (Tenzij je een geautomatiseerd systeem hebt natuurlijk.)
Voor traders die overdag veel andere dingen te doen hebben, zijn hogere timeframes vaak beter. De 4-uur- en de daggrafiek komen dan in beeld.
Welke markten wil ik traden?
Forex is de grootste financiële markt ter wereld. Dat biedt grote mogelijkheden. Maar het dwingt ook tot keuzes: welke valutaparen kies je dan, en hoeveel? En houd je het bij forex alleen of handel je ook in grondstoffen, indexen, aandelen …
Wat is mijn strategie?
Er zijn onnoemelijk veel trading-wegen die naar winst kunnen leiden. Nieuwstraders kunnen buitengewoon succesvol zijn. Dat geldt ook voor mechanische traders die als een robot uitvoeren wat ze hebben vastgelegd.
Veel traders geloven heilig in technische analyse en hebben daar hun strategie op gebaseerd. Indicatoren, oscillatoren, pure price action: het kan allemaal prima werken. Wat je ook kiest, leg het vast in je plan en trade je strategie (wel eerst voldoende trades in demo doen).
Wat is mijn entry-signaal?
Wanneer je in de markt komt, hangt uiteraard af van je strategie. Handel je met indicatoren, leg dan vast hoe de verhouding tussen koerslijn en indicator(en) moet zijn voor een entry. Werk je met steun- en weerstandniveaus noteer dan hoe de koers zich tot die niveaus moet verhouden om als entry-signaal te gelden. Welke entry-regel je ook kiest: noteer hem en handel ernaar.
Wat zijn mijn exit-signalen?
Veel traders zijn voornamelijk geïnteresseerd in hun entries, maar je exits zijn eigenlijk veel belangrijker. Een succesvolle trader is vooral een risicomanager die zichzelf voortdurend beschermt tegen (te) grote verliezen.
Dus: waar ligt je stoploss en wanneer pak je winst? Hoeveel winst heb je nodig om je stoplosses te kunnen ‘betalen’ (risk-reward-verhouding)? Hoeveel % van je handelsgeld mag je per trade verliezen (moneymanagement). Welke exit-regels je ook hanteert, schrijf ze op en handel ernaar.
Wanneer maakt een plan je succesvol?
Een tradingplan is de basis van je trading. Maar je plan wordt pas wat waard als je een aantoonbare edge (voordeel) in de markt hebt. Daarom begin je met een proefplan dat je in demo gaat traden en desgewenst backtest. Vervolgens doe je aanpassingen om dichter bij een edge te komen. Kijk uit dat je niet te snel, te veel aanpast.
Als je strategie niet meteen werkt, optimaliseer dan door per keer een kleine aanpassing te doen. Doe voldoende trades om goed te kunnen zien wat er gebeurt en leg dat ook vast. Zo houd je goed zicht op de resultaten van je aanpassingen.
Backtesten is een mooi hulpmiddel om te testen of je plan in het verleden zou hebben gewerkt. Bedenk daarbij dat een backtest geen garantie biedt voor de toekomst. Wel weet je of je aanpak ooit zou hebben gewerkt. Dat kan helpen om het vertrouwen te houden als je met een reeks verliezende trades te maken krijgt (en dat gebeurt iedere trader).
Je mindset maakt het uiteindelijke verschil tussen winnen en verliezen
Met een tradingplan heb je een voorsprong op traders die zonder plan werken. Toch is een tradingplan op zichzelf geen garantie voor succes. De enige garantie ben jijzelf. Jij zit achter het stuur en rijdt de route die je zelf hebt uitgezet. Zonder omwegen en zonder sluiproutes.
Nu komt het aan op je mentale houding. Je mindset. Want al is je plan nog zo goed, als je het mentaal niet (altijd) trekt om je plan altijd uit te voeren, ga je onderuit. Je mindset maakt het uiteindelijke verschil tussen winnen en verliezen.
Daarom is het belangrijk om ook je mentale valkuilen in je plan vast te leggen. Daarna kan je monitoren. Hoe vaak pakte je toch even een kleine winst en zag je de grote winst aan je neus voorbij gaan? Hoe vaak morrelde je aan je stoploss omdat je ervan overtuigd was dat je trade toch de juiste kant op zou gaan (maar net even wat meer ruimte nodig had)? Waarom ging je toch even vreemd met een andere strategie die je ergens op internet tegenkwam?
Houd bij hoe vaak je in je eigen voet hebt geschoten, en waarom. Lees het terug zodra je weer van het pad af dreigt te raken.
Waarom zou je van je plan afwijken?
Er zijn vele redenen om je plan niet te volgen:
- Omdat de markt niet (meteen) doet wat je wilt.
- Omdat je een trade de verkeerde kant ziet opgaan en je dat al te vaak is overkomen.
- Om je verliezen goed te maken.
- Om aan anderen te laten zien dat je trading best lekker gaat misschien ..?
Ik ben ervan overtuigd dat de traders mindset de beslissende factor is. Natuurlijk leidt een strategie zonder edge tot structureel verlies. En dan moet je ook ingrijpen. Maar ook strategieën met een duidelijk voordeel in de markt zijn vaak verlieslatend. Puur en alleen omdat de trader de strategie niet goed uitvoert, afwijkt wat van er in het plan staat (als dat er al is). Door angst, hebzucht, frustratie en andere emoties die elk plan in de war kunnen schoppen.
Als je serieus met je mindset aan de slag wilt, dan is De kunst van het traden misschien iets voor je, o.a. verkrijgbaar bij Bol.com. Samen met jouw degelijke plan ligt er dan misschien een mooie toekomst als succesvolle trader voor je in het verschiet.
Henk Grundmeijer is forex-en optietrader en co-auteur van De kunst van het traden. Hij begon zijn traders-carrière hier op forexinfo.
