De onverwachte bekendmaking door Griekse Premier Papandreou dat er een Grieks referendum zal worden gehouden over de EU deal vergroot het risico op een verdere escalatie van de Italiaanse problemen, aldus verschillende economen.
Dat referendum kan waarschijnlijk op zijn vroegst pas begin volgend jaar worden gehouden, 3 of 4 maanden van nu. In de tussentijd zal de onzekerheid onder investeerders en handelaren over de euro en de aanpak van de Europese schuldencrisis steeds groter worden.
Europese banken zullen steeds meer moeite hebben om kapitaal aan te trekken en zwakkere Europese landen zullen steeds meer rente moeten betalen om op de openbare kapitaalmarkten te kunnen blijven lenen.
Italiaanse staatsobligaties
De rente op 10-jarige Italiaanse staatsobligaties liep gisteren op tot 6,34%, de hoogste stand sinds de introductie van de euro. Ter illustratie, het verschil met Duitse 10-jarige staatsobligaties - ook wel 'spread' genoemd - kwam daarmee op 455 basis points, oftewel 4,55%.
Een ander alarmerend teken over de verslechterende Italiaanse financieringsituatie was dat bij een veiling van nieuwe Italiaanse staatsobligaties, die afgelopen vrijdag werd gehouden, niet het maximale bedrag aan leningen werd verkocht. Zelfs met een rente van rond de 6% was er niet voldoende vraag.
Economen stellen dat een rente van boven de 6% op de langere termijn onhoudbaar is voor overheden om nieuwe schulden te financieren. De rentelast wordt in dat geval te groot, waardoor het steeds moeilijker wordt om de staatsschuld te verminderen.
Steven Barrow, econoom bij Standard Bank Plc in Londen: "If we keep seeing yields rise in this way day after day as we now wait for this referendum then I think you really can talk about that market being in meltdown."
De problemen in Italie worden verder vergroot door de politieke patstelling in het land, waarbij steeds meer stemmen opgaan voor het aftreden van premier Berlusconi, die steevast zegt daar niets voor te voelen. Zijn steun in het parlement is echter zover gedaald dat het steeds moeilijker wordt om nieuw beleid op te zetten, terwijl juist nu economische hervormingen en de noodzaak tot bezuingingen zo belangrijk zijn.
Krediet beoordelaar Fitch zei in een verklaring dat een Grieks referendum "dramatically raises the stakes for Greece and the euro zone as a whole." Het vergroot volgens de rating agency e kans op een "disorderly" bankroet van Griekenland.
De Amerikaanse dollar en de Japanse yen zijn door de nieuwe onzekerheid weer erg in trek als veilige haven valuta. Op de forex is de EUR/USD - het belangrijkste valuta paar - de afgelopen 48 uur gedaald van $1,4160 tot rond de $1,3635. Winstnemingen door valuta handelaren hebben inmiddels een correctieve beweging in gang gezet, maar forex analisten verwachten dat deze niet lang zal duren.
Minori Uchida, senior analist bij Bank of Tokyo-Mitsubishi: "I don't think the euro's broader fall is going to stop at around $1,37 ahead of the referendum. The chances that the EU deal being rejected are very high. If that happen we will be back to square one. Worse still, while we await the Greek move the markets will keep pressing Italy, and that's where the real danger lies."