Fundamentele analyse is het analyseren van de krachten die invloed uitoefenen op de economie, zoals produktie capaciteit, consumenten vertrouwen, werkgelegenheid etc. Fundamentele analyse kan helpen om oorzakelijkheid te vinden in koersbewegingen, en ook (helpen) voorspellen van toekomstige koersbewegingen.
Op de forex markt woedt een eeuwigdurende oorlog van allen tegen allen. Iedereen vecht voor zichzelf, er is geen moreel gelijk, geen ethiek en nauwelijks wetgeving. Het is de kapitalistische hemel en de communistische hel.
Iedereen met een beetje verstand en veel motivatie kan zich rijk vechten op de forex markt. Een paar honderd dollar, veel studie, veel oefening, veel discipline en je hebt alle basis ingredienten voor de 'road to the top'. Makkelijk rijk worden is het zeker niet, maar de forex markt kent geen glazen plafond. Te weinig diploma's / verkeerde scholing / te jong / te oud / te zwart / te blank / te wat dan ook, het maakt niet uit. Als het dus ergens aan ligt, is het altijd jezelf.
Om succesvol te kunnen vechten op dit eeuwige slagveld moet je weten wie je vijanden zijn en hoe/wat ze denken. Alle vijanden samen bepalen namelijk voor een belangrijk deel de koers van de oorlog.
De spelers
Er zijn drie grote spelers op de valuta markt:
1) overheden
2) multinationals
3) traders groot* (inclusief de obsceen grote hedgefunds) en klein
Van deze drie spelers is alleen de derde pro-actief, dwz: hij probeert te voorspellen welke kant de prijs op gaat.
Overheden bewegen zich vooral reactief op de valuta markt -via hun centrale (nationale) banken, bijvoorbeeld om te voorkomen dat de koers van hun eigen munt te ver stijgt/daalt ten opzichte van de anderen. De rol van overheden is de afgelopen jaren echter steeds verder afgenomen, omdat het steeds moeilijker wordt om echt invloed uit te oefenen op de steeds groter wordende foreign exchange markt. Het komt echter nog steeds voor dat een overheid probeert de markt te beinvloeden
Een mooi voorbeeld hiervan is de Japanse Centrale Bank, die in 2003 in een paar maanden tijd meer dan 300 miljard dollar spendeerde om te zorgen dat de Yen goedkoop bleef ten opzichte van de dollar. Dit om ervoor te zorgen dat de Japanese export concurrerend kon blijven op de wereldmarkt.
Ook multinationals spelen vooral een reactieve rol (de hedgefunds uitgesloten, zij traden namelijk voor profit). Bedrijven als Shell, Philips, Microsoft etc hebben veel activiteiten in het buitenland. Om de buitenlandse kosten -opbrengsten af te schermen 'hedgen' ze met behulp van buitenlandse valuta. Ze kopen bijvoorbeeld Euro's aan en verkopen tegelijkertijd dollars (positie: Long op EUR/USD) om hun produkt verkopen in de US af te dekken tegen koersverlies van de dollar (ze hebben immers een positie 'de andere kant op' in de EURO). Ook beinvloeden zij de koersen door meer of minder te investeren, te verkopen etc, met andere woorden: door de economische activiteiten die ze ontwikkelen.
Waarom economisch nieuws belangrijk is
Economische indicatoren geven allerlei hints over hoe een land er economisch voor staat. Bovendien geeft het inzicht in de behoeftes van binnenlandse en buitenlandse bedrijven.
Wordt de rente over een munt verlaagd door de Centrale Bank? Dan wordt het goedkoper om geld te lenen en dus goedkoper om te investeren. De geldmarkt wordt daardoor ruimer, wat dan weer betekent dat de koers van de bewuste munt meestal zal dalen ten opzichte van andere valuta.
Overheden en grote bedrijven 'maken' het (economische) nieuws. Dit nieuws heeft werkelijke waarde EN speculatieve waarde. De werkelijke waarde wordt bepaald door de reactie van bedrijven en overheden, de speculatieve waarde door de traders.
Traders groot en klein reageren dan ook op het nieuws omdat:
a)Het iets zegt over hoe multinationals (en kleinere bedrijven) de afgelopen periode hebben geopereerd en hoe ze de aankomende periode waarschijnlijk GAAN opereren. (meer/minder economische activiteiten in een land ontplooien en meer/minder hedgen op de forex markt)
Simpel voorbeeld: is het BNP van een land sterk gestegen in vergelijking met andere landen? Dan is er veel behoefte aan de munt van dat land, ieder bedrijf wil immers graag investeren in een land waar het goed gaat. De waarde van de munt ten opzichte van andere munten zal waarschijnlijk omhoog gaan.
b)Het iets zegt over het waarschijnlijke toekomstige gedrag van de overheid/overheden waar het nieuws voor geldt.
Simpel voorbeeld: Is de inflatie in de Eurozone opgelopen tot 5%? Grote kans dat de ECB de rente gaat verhogen, zodat de geldmarkt krapper wordt en de inflatie dus (hopelijk) afneemt. De waarde van de munt zal dan (waarschijnlijk) oplopen.
c) Andere traders groot en klein hier vervolgens OOK op reageren. Dit is misschien wel de belangrijkste reden voor het reageren van traders op nieuws: de verwachting dat de andere traders hier ook op zullen reageren. Het is immers een oorlog van allen tegen allen, en als alle anderen besluiten om Euro's te kopen en dollars te verkopen dan kun je dat maar beter ook gaan doen.....
Vrijwel iedere succesvolle trader houdt het nieuws dan ook nauwlettend in de gaten. Om een zeer succesvolle trader te citeren, gevraagd naar wat hij belangrijker vond, fundamentele of technische analyse: ' This is like asking a doctor whether he would prefer treating a patient with diagnostics or with a chart monitoring his condition. You need both.'
*Wat betreft uitvoering nemen banken de grootste plek in. Die uitvoering is echter passief -niet deelnemend- en laat ik hier dus buiten beschouwing. Ze tellen wel mee waar ze ZELF speculeren, maar dan vallen ze m.i onder de groep 'traders groot en klein'.
Fundamentele analyse is het bestuderen van de krachten die invloed uitoefenen op de economie. Voor een goede forex strategie is fundamentele analyse onontbeerlijk. Kijk op de gemiddelde forex economische kalender en je wordt geconfronteerd met een uitgebreid buffet aan cijfers die belangrijk zijn voor de Forex. Een kleine greep:
- Unemployment Rate
- Building Permits
- Oil Inventories
- CPI y/y
- CPI underlying m/m
- Housing Starts
- Fed Chairman Speaks
De werkelijke lijst is uiteraard nog veel langer, en degenen onder ons die geen econoom maar wel wiskundige zijn zullen wellicht meteen de handdoek in de wasmand gooien en in de richting van de dichtstbijzijnde technische indicator rennen.
Dat kan en mag natuurlijk, maar zonder dit soort cijfers in ieder geval met een scheef oog in de gaten te houden blijf je toch een bokser die vecht met 1 arm. (in dit geval de technische arm dus). Bovendien is het allemaal lang zo moeilijk niet als je eenmaal een referentie kader hebt. Je hoeft die cijfers immers niet zelf te bedenken of berekenen, je hoeft ze alleen maar te kunnen interpreteren.
De meesten van ons handelen bovendien vooral op de korte termijn als het gaat om Forex -intra day, day- en een belangrijke vuistregel is: hoe korter de termijn waarop je handelt, hoe belangrijker het nieuws van het moment wordt.
Als iedereen verwacht dat het US GDP (Gross Domestic Product) met 5% is gestegen en het blijkt 8% te zijn, dan zal dat op de kortere termijn vrijwel zeker effect hebben, maar of de effecten 4 weken later nog te merken zijn is nog maar zeer de vraag.
90% van de Forex traders richt zich echter op een termijn korter dan 2 dagen, op hun EUR/USD of GBP/USD positie heeft zo'n bericht dus zeer waarschijnlijk wel effect.
De beruchte/beroemde (denominatie afhankelijk van of je kapitalist of socialist bent? :) ) investeerder Warren Buffet heeft jarenlang een Long EUR/USD positie aangehouden, waar hij in 2005 -tijdens een flinke EUR/USD terugval- flink over is bekritiseerd. Als je echter naar de koersontwikkeling over de voorgaande jaren kijkt (van 0,8 USD in 2002 naar 1,35 USD in 2005 naar 1,57 USD in 2008) is het a) duidelijk dat WB niet voor niets zo'n rijke stinkerd is, en b) duidelijk dat WB niet zijn lunch overslaat omdat Consumer Confidence in de Eurozone met 0,5% is afgenomen; -en c) dat hij meer vertrouwen heeft in de EU economie dan in die van de US (maar dat terzijde).
Voor ons hyperactieve day traders draait de wereld echter een stuk sneller..... :)
De 4 Fundamentele Thema's
De 4 thema's die de currency markten drijven:
1) Economische groei
2) Rente standen
3) Handelsbalans
4) Politieke stabiliteit
Economische groei
Dit is een logische natuurlijk. De kracht van een nationale munt wordt in de eerste plaats bepaald door de kracht van de economie waarin zij functioneert. En net zoals kwartaal/jaar cijfers van een bedrijf veel zeggen over de economische gezondheid van dat bedrijf, zo zeggen kwartaal/jaar cijfers van een land veel over de economische gezondheid van dat land. De forex markt richt zich dan ook in de eerste plaats op de economische slagkracht van nationale economieen.
Dus als het BNP van Duitsland (de grootste economie in de Eurozone) met 1% MEER is toegenomen dan analisten hadden verwacht -bij gelijkblijvende inflatie- dan gaat de waarde van de EURO waarschijnlijk omhoog. Aan de ene kant omdat meer bedrijven zullen willen investeren in de Duitse economie (waardoor de vraag naar de munt werkelijk groter wordt) en aan de andere kant omdat fx traders zullen speculeren op een stijging van de koers (speculatieve waarde).
Belangrijke Indicatoren voor economische groei zij o.a: GDP q/q en GDP y/y (kwartaal en jaarcijfers Gross Domestic Product, oftewel BNP), Unemployment rate, non-farm payrolls, Industrial Production en consumer confidence.
Rente standen (Interest Rates)
Iedereen die wel eens economie heeft gehad op de middelbare school weet dat economieen zich ontwikkelen in een conjuncturele beweging, oftewel in een op- en neergaande trend. De toppen en dalen van die trends wisselen elkaar vaker af op de korte dan op de lange termijn (bijvoorbeeld over een periode van 50 jaar).
Nationale overheden hebben op het gebied van macro-economie simpel gezegd twee taken:
1) Groei van het BNP stimuleren
2) Conjuncturele bewegingen in de hand houden.
Punt 1 is logisch. Hoe groter de groei van het BNP, hoe rijker het land, hoe welvarender de burgers (in het algemeen dan toch).
Punt 2 is ook logisch, maar ligt iets minder voor de hand. Dat we niet houden van conjuncturele diepte punten (laag-conjunctuur, recessie) is duidelijk, maar wat is er mis met een hoog-conjunctuur? Dat komt neer op het gezegde: What comes up, must come down. Een hoog-conjunctuur die niet in de hand wordt gehouden kan leiden tot een overspannen economie. Krapte op de arbeidsmarkt, steeds hogere lonen, steeds hogere prijzen (de beruchte 'loon-prijs spiraal'), steeds ruimere geldmarkt (iedereen wil immers investeren in die goedlopende economie) en dan uiteindelijk......De Grote Ommekeer.
Het sentiment keert, er is enorme overproduktie, mensen moeten worden ontslagen, aanvragen voor uitkeringen (en dus kosten voor overheden) nemen explosief toe, investeringen dalen, de conjuncturele beweging racet naar beneden.
Hier is niemand bij gebaat, en dus heeft de overheid als doel om de conjuncturele beweging van zijn economie in de hand te houden: minder hoge toppen, minder diepe dalen.
Een belangrijk middel hiervoor is de rente stand. Het gaat dan om de rente die de Centrale Banken* (zoals 'De Nederlandsche Bank' , 'Deutsche Bank', 'Bank of England') in rekening brengen aan de commerciele banken wanneer ze geld willen lenen bij de Centrale Bank. Dit is belangrijk, want als het voor commerciele banken duurder wordt om aan extra geld te komen, wordt het ook duurder voor investeerders om aan geld te komen, waardoor de groei dus zal afzwakken. Omgekeerd zullen de investeringen toenemen wanneer het voor de banken goedkoper wordt om geld te lenen bij de Centrale Bank.
Wanneer een Centrale Bank de rente over zijn currency (valuta)verhoogt zegt dit dus a) iets over hoe de Centrale Bank denkt over de stand van de econmie en vooral b) of de groei wordt gestimuleerd of afgezwakt. Bij verhoging van de rente stand wordt de geldmarkt krapper (het wordt immers duurder om geld te lenen) en neemt de waarde van de currency in het algemeen toe, bij verlaging wordt de geldmarkt ruimer en neemt de waarde van de currency in het algemeen af.
Uitzondering
Een belangrijke uitzondering hierop is wanneer een Centrale Bank de rente verhoogt om de inflatie te beteugelen in plaats van om de hoog-conjunctuur te beteugelen. Dit suggereert namelijk dat de geldmarkt te ruim is (vandaar dat de prijzen steeds oplopen) en de voordelen van de hogere rente voor de kracht van de currency worden nu teniet gedaan door de vrees voor verdere geldontwaarding.
Een goed voorbeeld hiervan is de rente verhoging van de ECB in Juni 2008 (van 4% naar 4,25%) die niet werd ontvanen met een klim van de EURO ten opzichte van andere currency's maar met een daling, omdat duidelijk was dat de rente werd verhoogd om de hoge inflatie (4%) te beteugelen.
Maar over het algemeen is het dus:
rente omhoog = currency omhoog op de Forex
rente omlaag = currency omlaag op de forex
Handelsbalans (Trade Balance)
Stel dat de US voor 100 miljard dollar meer goederen koopt van de Eurozone dan dat ze verkoopt. Om die goederen te kopen hebben de Amerikanen Euro's nodig. Ze kopen dus feitelijk voor 100 miljard dollar euro's in. Hun handelstekort ([Trade Deficit) zorgt ervoor dat de Euro in waarde stijgt ten opzichte van de dollar.
De realiteit is vaak complexer dan dit voorbeeld (wat bijvoorbeeld te denken van Amerikaanse bedrijven in de Eurozone die goederen exporteren naar de US) maar het is wel belangrijk om te begrijpen dat de waarde van een currency kan afnemen als de tekorten op de handelsbalans van een land toenemen. Als er dus een cijfer over de US economie uitkomt over de Trade Balance, waarbij de verwachting is dat deze +2% is ten opzichte van de vorige periode, terwijl het werkelijke getal -3% blijkt te zijn, is dat een (sterke) indicatie dat de USD in waarde zal afnemen.
Politieke Stabiliteit
Veel meer dan de aandelen beurzen wordt de FX markt beinvloed door de politiek. Dit is ook begrijpelijk, aangezien op de forex markt wordt "gehandeld" in landelijke economieen, niet in individuele bedrijven.
Politieke instabiliteit kan de economische groei schaden en dus ook de bewuste currency. Vooral een corruptie schandaal kan de waarde van een currency flink schaden.
Een mooi voorbeeld hiervan is de daling van de CAD ten opzichte van de USD in de zomer van 2005 -ondanks stijgende olieprijzen, iets waar de Canadese munt meestal juist voordeel van heeft- omdat de regerende Liberale Partij in een politiek schandaal was verwikkeld. Nadat een motie van wantrouwen was afgewezen (verschil van 1 stem!) klom de CAD weer omhoog.....
Conclusie
Ook ligt je natuurlijke vertrouwdheid wellicht meer bij de Technische Indicatoren (die we verderop zullen behandelen) dan nog is het slim om deze 4 fundamentele sleutels in de gaten te houden. Een voorbeeld hiervan is de situatie in 2004, toen de USD nieuwe dieptepunten maakte tegen de EURO ondanks verschillende positieve en verrassende economische ontwikkelingen in de US economie. Toen ook de technische indicatoren zwakte begonnen te zien in het EUR/USD pair konden technische traders die de fundamentals in de gaten hadden gehouden met veel vertrouwen instappen en profiteren van de dollar rally die volgde.
*In het geval van de Eurozone zijn dit tegenwoordig niet langer de Nationale Banken maar de Europese Centrale Bank (ECB)
Technische analyse is het bestuderen van prijsvorming in het verleden om op basis daarvan een uitspraak te doen over de toekomst. Menig forex strategie is gebaseerd op het verkrijgen van forex informatie met behulp van technische analyse. Sommige traders kijken niet eens meer naar forex grafieken, alleen nog naar technische indicatoren zoals Moving Averages of de Relative Strength Index (RSI). Meer informatie over technische indicatoren vind je op de forex strategie pagina.
De Bulls & de Bears
Currency trading draait om het voorspellen van de markt. Geen enkele trader heeft het altijd bij het rechte eind, maar de succesvolle trader weet zijn verliezende trades binnen de perken te houden en zijn winnende trades te maximaliseren. Dit is de kern van succesvol trading op de forex markt.
Om de kans op een juiste voorspelling zo groot mogelijk te maken heeft de trader de beschikking over twee analytische instrumenten: de fundamentele en de technische analyse, respectievelijk analyse van het nieuws en analyse van prijsgedrag in het verleden. Beide instrumenten worden echter geregeerd door dezelfde allesbepalende factor: de mens.
Want de prijzen op de currency markt komen tot stand door menselijk gedrag. Door de uitkomst van de strijd tussen de ene groep (die inzet op daling) en de andere groep (die inzet op stijging). Of:
Totale inzet Groep A > totale inzet Groep B = prijs gaat richting verwachting groep A.
In currency trading worden deze twee groepen vaak Bulls en Bears genoemd.
Bulls: Traders die inzetten op stijging van de base currency ten opzichte van de quote currency. Dus bij het currency pair EUR/USD bijvoorbeeld, nemen ze een long positie in (euro's kopen/dollars verkopen).
Bears: Traders die inzetten op de daling van de base currency ten opzichte van de quote currency. In bovenstaand voorbeeld nemen ze dus een short positie in (euro's verkopen/ dollars aankopen).
Het is de eeuwige strijd tussen de bulls en de bears die de prijsveranderingen bepaald. Prijzen komen niet tot stand door nieuwsberichten, overheidsbeslissingen of bewegingen van grafieken, ze komen tot stand door de reacties erop van de participanten op de forex markt. Dit inzicht is de helft van de oorlog.
De oorzaak van prijsgedragingen op de forex markt
Prijsgedrag is niet volkomen logisch, maar ook niet volkomen onlogisch. Als prijzen zich volkomen logisch zouden ontwikkelen zou iedereen het altijd eens zijn -logica laat immers geen plaats voor verschillende uitkomsten. Maar als prijsgedrag volkomen onlogisch was, dan zou er op de prijsontwikkeling van currency's geen pijl te trekken zijn. En dat is zeker niet het geval. omdat mensen -in ieder geval voor een deel- rationele wezens zijn, die rationele afwegingen maken.
Een groot deel van de prijsveranderingen komt tot stand door:
1)Reacties op basis van economische realiteit (multinationals & overheden)
2)Verwachtingen op basis van fundamentals (traders)
3)Verwachtingen op basis van technical indicators (traders)
4)Parabolic scaling (dealers)
Reacties op basis van economische realiteit (multinationals & overheden)
Multinationals hedgen hun economisch risico vanwege activiteiten in het buitenland. hedging betekent het innemen van twee tegengestelde posities, om het risico te verminderen). Zij handelen echter niet op mogelijke koersveranderingen maar op de daadwerkelijke situatie op de markt, in vergelijking met hun eigen economische activiteiten.
Overheden nemen soms posities in op de forex markt om te proberen de koers een bepaalde kant op de sturen. Dit gebeurt minder dan vroeger (de markt is eigenlijk te groot geworden) maar het komt nog steeds voor. Zo maakt de Zuid-Koreaans regering in 2008 bekend voor 5 miljard aan dollars te verkopen om de koers van de Won op te schroeven.
Verwachtingen op basis van fundamentals (traders)
Nieuws dat invloed heeft op het GDP, de rente stand, de handelsbalans of de politieke situatie van een land, heeft ook invloed op de forex markt. Traders proberen te voorspellen wat de verwachtingen op basis van het nieuws zijn, zodat ze er op in kunnen spelen en een gunstige positie innemen.
Verwachtingen op basis van technical indicators (traders)
Technische instrumenten om de markt 'te lezen' zijn de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Dit komt ook omdat deze instrumenten steeds eenvoudiger te verkrijgen en gebruiken zijn voor de miljoenen nieuwe amateur traders die er zijn bijgekomen door de opkomst van het internet. Deze indicatoren zijn de focus van de aankomende artikelen.
Parabolic scaling (dealers)
Dit klinkt ingewikkelder dan het is, maar vertalen is lastig. Verderop wordt het uitgebreider behandeld, maar waar het in het kort op neerkomt is dat de dealers zich in een sterk bewegende markt per definitie aan de verkeerde kant van de streep bevinden. Als iedereen bijvoorbeeld Euro's wil kopen en dollars wil verkopen, moeten zij Euro's verkopen en dollars kopen. Anders kunnen er immers geen transacties worden afgesloten.
Het risico hiervan verkleinen ze door grotere posities in te nemen naarmate de koers zich verder ontwikkelt in een bepaalde richting. Deze 'Double up' strategie wordt parabolic scaling genoemd. Het effect is dat ze sneller break-even spelen wanneer de koers zich weer in de andere richting beweegt. Het gevolg hiervan, en dat is waarom we het hier noemen, is dat zich natuurlijke resistence & support levels vormen op de punten waarop de dealers break even uit kunnen stappen.
Parabolic scaling is o.a. een belangrijke reden voor de kracht van de door veel forex traders gebruikte Fibonacci lines.
Prijsgedrag in kaart brengen en beoordelen: Technical Analysis
Technische analisten kijken naar prijsgedrag in het verleden en proberen op basis daarvan uitspraken te doen over de toekomst. Want ook al zitten er ondoorgrondelijke bewegingen in iedere prijs ontwikkeling, veel prijsgedrag blijkt toch juist terugkerend te zijn; maw, er zitten patronen in.
Sommige van deze patronen zijn al te zien door simpelweg dagprijzen op een xy-as te plotten. Noteer bijvoorbeeld voor iedere handelsdag de 'sluitkoers' (die is er door de week niet echt, omdat de handel in currency 24 per dag door loopt ) in Nederland (16.00 's middags) voor de EUR/USD en kijk hoe de koers zich in een paar maanden ontwikkelt.
Zie bijvoorbeeld de koersontwikkeling van de EUR/USD vanaf 2006 tot Juni 2008.
Er is duidelijk een opgaande trend te zien. Trendbreuken op langere termijn komen niet zo heel veel voor, dus simpel geredeneerd is het voor een lange termijn trader veiliger om een long position EUR/USD in te nemen (dus Euro's kopen, Dollars verkopen) oftewel, de trend volgen. Dit is overigens wel (flink) versimplificeert geredeneerd, maar het laat zien dat het bekijken van koersontwikkelingen waardevolle informatie kan geven voor het innemen van winstgevende posities.
Technisch analisten kijken op veel verschillende manieren naar de ontwikkeling van de prijs. Ruwweg zijn er echter 3 manieren te onderscheiden:
1) De ontwikkeling van de prijs over tijd (dus 'simpel' in kaart brengen van prijzen)
2) De ontwikkeling van de onwikkeling van de prijs. Veel van de beste/meestgebruikte technische indicatoren zijn zgn 'derivatieve' indicatoren: Ze kijken naar de ontwikkeling van de ontwikkeling. Een belangrijke reden voor hun populariteit is dat ze 'nep ontwikkelingen' er makkelijk tussenuit halen en dus een zuiverder beeld geven van de marktsituatie. Er zijn overigens ook indicatoren die kijken naar de ontwikkeling van de ontwikkeling van de prijsontwikkeling. :) (derivatieven van derivatieven dus); doet me denken aan poker, waar je moet leren te denken wat je tegenstander denkt dat jij denkt dat hij denkt over jouw hand.
3)Verschillende tijdseenheden. Hoe de koers zich in het afgelopen uur heeft ontwikkeld kan een heel ander beeld geven dan hoe het over de afgelopen 24 uur of 30 dagen was. Analisten kijken naar verschillende tijdseenheden, die ook weer verschillen van de termijn waarop ze traden (intraday, day, kort, etc)
Een oordeel over de markt gestaafd door fundamental indicators en technical indicators heeft een veel grotere kans op succes -en dus op winst. De spelers op de (forex) markt zijn zich de afgelopen jaren steeds meer gaan orienteren op technische indicatoren, wat betekent dat een deel van de prijsontwikkeling ook een self fullfilling prophecy wordt -iedereen reageert op een bepaalde manier op een ontwikkeling omdat iedereen de voorspelling van dezelfde indicators gebruikt. Alleen daarom al is het van groot belang om te weten hoe technical analysis tot stand komt en wat voor indicatoren er zoal gebruikt worden.
Alle technische analyse van de online valuta markt begint met het plotten van prijzen. Er zijn traders die nooit naar forex grafieken kijken voor het verkrijgen van Forex informatie over hun forex strategie, alleen naar technical indicators -in wezen zijn dit derivaten van price charts- maar ook zij hebben in eerste instantie grafieken van prijsontwikkelingen nodig.
All hail the Personal Computer
Hoe vaak zou een boek / artikel dat de ontwikkeling van een bepaald onderwerp probeert te beschrijven eigenlijk moeten beginnen met 'Sinds de introductie van de personal computer.......'
De PC heeft veel, heel veel veranderd in de wereld van degenen die hem kunnen veroorloven. Rekenkracht voor iedereen, kennis voor iedereen, entertainment voor iedereen, communicatie voor iedereen, met iedereen. Wat betreft de financiele markten was de impact enorm; en nog steeds zijn de naschokken voelbaar, bijvoorbeeld in de almaar toenemende populariteit van het online forex traden onder jongeren.
Technische analyse van de Forex heeft de afgelopen 3 decennia enorme sprongen gemaakt. Dankzij de computer zijn veel ingewikkelder berekeningen mogelijk geworden, die bovendien veel sneller, nauwkeuriger en langduriger kunnen worden gedaan. Met 2 drukken op de knop kan iedereen een grafiek oproepen van de EUR/USD over de afgelopen 10 jaar, met verschillende technical indicators die uitleg geven over momenten van fading, break-outs, line bouncing en nog veel meer goodies.
Technical analysis van een financiele markt (beurs, opties, currency etc) was vroeger voorbehouden aan mensen die veel meer konden dan een beetje hoofdrekenen; zij plotten hun grafieken zelf en ontwikkelden formules om die grafieken te interpreteren -de een overigens met meer succes dan de ander......
Maar het enige dat we tegenwoordig nodig hebben is een PC, degelijke internetconnectie en kennis over wat al die grafieken en 'technical indicators' nou eigenlijk (voor ons kunnen) betekenen. Na een beetje studie zijn onderstaande grafieken lang zo ingewikkeld niet meer als ze nu misschien lijken.
|
|
|
|
Prijzen plotten
Er zijn drie basis manieren om prijsontwikkelingen weer te geven op een xy-as kaart:
1)Line chart
2) Bar chart
3) Candlestick chart
Als je zelf al een beetje aan het handelen bent geslagen, dan weet je inmiddels waarschijnlijk al dat de candlestick chart veruit de meest gebruikte manier is. Toch is het handig om ook even stil te staan bij de eerste 2, omdat het inzicht geeft in de primaire basis van technische analyse.
Line Chart
Line Chart
Dit is de meest simpele manier om prijsacties weer te geven. Voor iedere periode neem je 1 prijs; dit kan de hoogste prijs zijn in die periode, de laagste of de gemiddelde. Vervolgens plot je de prijs op een kaart waarbij de x-as de tijdseenheid weergeeft en de y-as de prijs. Bijvoorbeeld zo:
Self-appointed forex helden willen nogal eens (onterecht) hun neus ophalen voor de line chart, maar ook al doet deze weergave methode wat simpel aan vergeleken bij bijvoorbeeld de candlestick chart, hij is wel heel makkelijk zelf op te stellen en geeft bovendien aardig wat informatie. Zo geeft bovenstaande grafiek onmiskenbaar de uptrend weer van de Euro vs de Dollar in de periode medio2008-medio2008.
Nadeel van de Line chart is echter dat je weinig te zien krijgt over de opbouw van de prijs in een bepaalde periode. Bovenstaande kaart geeft voor iedere dag een prijs weer, maar wat gebeurde er op die dag? Hoe opende de markt, hoe ontwikkelde de prijs zich, en hoe sloot de markt? Dit soort informatie is vooral van veel belang bij daytrading, omdat het veel verteld over marktsentiment. Over de langere termijn maakt het echter minder uit of je een line-, bar- of candlestick chart gebruikt.
Bar Chart
Bar chart
Deze manier van weergave laat al een stuk meer zien over de ontwikkeling van de prijs in een bepaalde periode. Iedere periode wordt weergegeven met een verticale bar, waarbij de onderkant de low aangeeft en de bovenkant de high voor die periode. De horizontale bar aan de linkerkant geeft de openingsprijs weer, en de horizontale bar aan de rechterkant de sluitingsprijs. Liggen opening en sluiting dicht bij elkaar terwijl de bar behoorlijk lang is, dan is er dus veel activiteit geweest, zonder dat het uiteindelijk verzilverd werd. Dat is bijvoorbeeld iets wat uit een enkele line chart nooit naar voren komt.
Candlestick chart
Candlestick chart
Dit is veruit de meest gebruikte manier van prijzen plotten tegenwoordig. De methode is uitgevonden door Japanse rijst handelaren in de zeventiende eeuw, dus zo jong is deze methode helemaal niet. :) In het volgende artikel besteden we meer aandacht aan de candlestick, maar hieronder alvast een voorbeeld. Het mooie aan de candlestick is dat hij perfect weergeeft wat er binnen een bepaalde periode met de prijs is gebeurd. Bovendien zijn er allerlei soort candles - doji candle, long-legged doji candle, gravestone doji etc- en patronen -harami, hammer, dark cloud cover, three black crows, three white soldiersetc- die veel waarde hebben bij het voorspellen van toekomstig marktsentiment. Een ding is zeker: Als je een succesvol trader wilt worden moet je leren deze patronen te herkennen.. Kan je een hoop opleveren.....oh enne, blue / green be good, red be bad!
Candlesticks
Technische analyse en candlestick charts gaan samen als peper en zout bij de Forex. Forex grafieken maken vrijwel altijd gebruik van candlesticks, omdat ze de meeste forex informatie weergeven.
Het is veruit de meest gebruikte manier van prijzen plotten tegenwoordig. De methode is uitgevonden door Japanse rijst handelaren in de zeventiende eeuw, dus zo jong is deze methode helemaal niet. :). Het mooie aan de candlestick is dat hij perfect weergeeft wat er binnen een bepaalde periode met de prijs is gebeurd. Bovendien zijn er allerlei soort candles - doji candle, long-legged doji candle, gravestone doji etc- en patronen -harami, hammer, dark cloud cover, three black crows, three white soldiersetc- die veel waarde hebben bij het voorspellen van toekomstig marktsentiment. Een ding is zeker: Als je een succesvol trader wilt worden moet je leren deze patronen te herkennen.. Kan je een hoop opleveren.....oh enne, blue/green be good, red be bad!
Rood is een lagere close dan open (oftewel een dalende koers, “bearish movement”, downtrend).
Groen is een hogere close dan open (stijgende koers, “bullish movement”, uptrend). De kleine stokjes boven en/of onder de body heten de shadows en
Zwart is een zogenaamde doji; een candle met alleen maar shadows, en dus geen (rode of groene) body.
Wat zou een doji weergeven? Precies, een stukje besluiteloosheid in de markt. Er is wel handel geweest (kijk maar naar de shadows), maar de sluitkoers van de periode ligt heel dichtbij de opening. Er is dus in feite vrij weinig gebeurd.
Een aantal specifieke candlesticks
Three white soldiers zijn drie groene candles op een rij. Dit betekent dat er een sterke uptrend is en goede kansen dat dit doorzet. Een goede vuistregel is dat hoe langer een trend al aanwezig is, hoe groter de kans dat hij nog een tijdje door blijft gaan. Maar uiteraard is dit geen wet van Meden en Perzen.
Three black soldiers Zijn drie rode candles. Wat voor de white soldiers geldt gaat ook op voor de black soldiers, maar dan omgekeerd.
De Hammer is een candle met een kleine romp en een lange schaduw. Dit is een 'bullish reversal pattern' -wat betekent dat de kans groot is dat de prijzen binnenkort gaan stijgen. De reden is simpel: de prijzen waren eerst aan het dalen, maar ergens in de periode van deze 'Hammer' zijn prijzen begonnen de andere kant op te bewegen; de lage prijs kon blijkbaar niet gehandhaafd worden.
De Hanging Man is hetzelfde als de hammer, maar dan omgekeerd, oftewel hij volgt op een serie van groene candles, maar kon de hoge prijzen niet vast houden.
De Inverted Hammer is een hammer op zijn kop, volgend op een serie van rode candles. De implicatie is dat prijzen moeite doen om te stijgen en in de periode van de 'inverted hammer' deden ze een eerste poging maar faalden. Er is dan een flinke kans dat prijzen het opnieuw zullen proberen in de volgende periode.
De Shooting Star. Zelfde als de Inverted Hammer, maar na een aantal periodes van stijgende prijzen. .
Er is nog veel meer Forex informatie te halen uit candlestick charts, en er is ook veel meer te zeggen over candlestick patronen, maar dat zou voorbij het doel van deze 'forex cursus voor beginners' gaan. Maar als de candlestick patronen je aanspreken raden we je aan om het boek Candlestick Charting Explained, van Greg Morris te lezen.
Moving Averages worden veel gebruikt bij technische analyse van de Forex. Veel traders op de online valuta markt gebruiken deze technische indicator ook als onderdeel van hun forex strategie, omdat Moving Averages eenvoudige, maar heldere forex informatie geeft.
De aankomende artikelen behandelen we de meest bekende van de vele, vele technical indicators die worden gebruikt om de bewegingen in de forex markt te voorspellen. SMA, EMA, Bollinger Bands, Stochastics, RSI, MACD, CCI en Fibonacci levels komen langs in relatieve vogelvlucht. Deze lijst is dus zeker niet uitputtend en geen enkele indicator is zaligmakend.
Het doel van deze artikelen is om een idee te geven van het soort tools dat zoal voorhanden is om het voorspellen van prijsacties nauwkeuriger te maken. Verdere zelfstudie is zeker noodzakelijk als je deze tools met succes wilt leren gebruiken. Behalve noodzakelijk is het overigens ook zeer waardevol, omdat je succes in trading dramatisch toe zal nemen als je de belangrijkste technical indicators goed begrijpt.
Moving Averages (gebruikt door trend traders)
De meest eenvoudige manier om een prijsniveau te benoemen is door te kijken naar de relatieve waarde ervan in vergelijking met andere (eerdere) prijsniveaus. Dit kan dmv het berekenen van de Simple Moving Average ofwel SMA.
De SMA is de weergave van de som van de sluitingsprijzen van een verhandeld goed (bij Forex gaat het dan om valuta paren), gedeeld door het aantal sluitingsprijzen. Voor een 10-period SMA tel je dus de sluitingsprijzen van 10 periodes bij elkaar op en deel je de uitkomst vervolgens door 10. Voor iedere nieuwe sluitingsprijs die je toevoegt laat je vervolgens de oudste eruit.
Het nadeel van de SMA is dat de "Lag " (achterlopen op de realiteit van het moment) groot is -het neemt immers prijsbewegingen mee van behoorlijk wat periodes geleden- maar het geeft wel vrij aardig de consensus van de markt weer. Je krijgt dus een idee over waar het huidig prijsniveau staat ten opzichte van de trend.
Liggen de prijzen boven de SMA dan is er sprake van een uptrend, liggen ze er onder dan is er sprake van een downtrend. Simpel, maar desalniettemin bruikbaar.
SMA derivate indicators, methodes
Belangrijker is echter dat er een aantal nauwkeuriger indicators en methodes gebaseerd zijn op het idee van de SMA.
De Exponential Moving Average (EMA) werkt als de SMA, maar geeft groter gewicht aan een periode naarmate hij recenter is. Het idee hierachter is logisch: hoe recenter de prijsbeweging, hoe relevanter hij is voor de toekomst. Een voorbeeld van EMA berekening is het vermenigvuldingen van het meest recente prijsniveau (bijv periode 10) met 10, periode 9 met 9 etc. De EMA reageert hierdoor uiteraard sneller op recente prijsveranderingen dan de SMA, maar de kans op foutmarge wordt ook groter, omdat het de vroegere periodes (vrijwel) uitsluit van meting. De verschillen tussen de SMA en de EMA worden (logischerwijs) groter naarmate de gemeten periode groter is (bijv 20, 40, 65).
3 SMA filter
Wanneer de prijsactie binnen een kleine bandbreedte heen en weer beweegt (oscillating) wordt de foutmarge die Moving Averages afgeven flink groter. Moving Averages lopen immers per definitie achter de feiten aan (zoals overigens uiteindelijk alle technical indicators) en wanneer prijzen steeds op en neer gaan kan een Moving Average geen goede voorspelling doen over wat er komen gaat.
Veel traders gebruiken daarom 'filters' van verschillende Moving Averages en letten vervolgens op situaties waarin deze verschillende Moving Averages elkaar kruisen (Moving Average crossover systems).
Traders kijken vervolgens naar momenten waarop een short-term moving average een longer-term moving average kruist. Doorkruist de short-term moving average de longer-term average van bovenaf, dan wordt er een koop signaal gegeneerd, terwijl kruising van onderaf een verkoop signaal is. Ook dit is echter een signaal achteraf, waardoor daadwerkelijk kopen/verkopen op deze crossovers vaak niet de juiste tactiek is.
retracement moves
De reden hiervoor is dat de daadwerkelijke doorkruising normaal gesproken pas plaats vindt na een flinke up- of downswing. Vaak wordt zo'n swing gevolgd door een zgn. retracement move waarbij een deel van de beweging dus weer teniet wordt gedaan. Dit komt doordat traders met op dat moment winstgevende posities veelal hun winsten nemen, terwijl anderen proberen in te stappen op de top/down van de move, waardoor ze de prijzen dus de andere kant op drijven.
Als je dus op dat moment instapt (long bij doorkruising van boven, short bij doorkruising van onder) koop je vaak de top en verkoop je de bodem.
Wat heb je er dan aan?
De waarde van dit soort Moving Average filters is veel meer gelegen in het kunnen beoordelen van de trend waarin de prijsactie zich bevind. Als de short-term moving average boven de longer-term moving average ligt is de prijs actie in een uptrend, en vice versa. De cross-over duidt vervolgens op een trend breuk.
Een bekend filter is de 3 SMA filter. Het gaat dan om 3 SMA's met verschillende periodes. Een veel gebruikte is bijvoorbeeld met periodes van 3, 20 en 65. Ligt de korte SMA boven de middellange die weer boven de lange SMA ligt dan zijn prijzen in een duidelijke uptrend. Simpel vertaald: over een lange periode is de prijs X, over een kortere periode is hij X+1 en over een nog kortere periode is hij X+2; hoe recenter hoe hoger dus.
De 3 SMA filter laat de trend dus zien, maar kan niet vertellen of de trend doorzet. Toch is dit een belangrijke tool voor de op trendbewegingen georienteerde trader (in vergelijking met de range georienteeerde trader, die meer geintereseerd is in 'heen en weer' bewegingen). De tool is vooral handig doordat hij de trader laat zien wanneer hij beter niet in kan stappen. Liggen de SMA's erg dicht bij elkaar, of liggen ze niet in lijn met elkaar (kort boven middellang, boven lang) dan weet de trend trader dat het niet het juiste moment is om in te stappen, omdat er immers geen sprake is van een trend, laat staan welke kant hij op gaat.
Tight to Wide 3 SMA Trade
Een uitzondering op het niet kunnen gebruiken van het 3 SMA filter voor het instappen in een trade (alleen voor inschatten in wat voor markt de prijs zich bevind; uptrend, downtrend, range) is wanneer de 3 SMA's dicht bij elkaar liggen en vervolgens uit elkaar beginnen te lopen in de juiste alignment (kort boven middellang, middellang boven lang bij uptrend, en vice versa voor downtrend).
De belangrijkste reden hiervoor is dat instappen op dit punt heel weinig risico met zich mee brengt maar potentieel wel heel veel kan opleveren. Waarom is het zo weinig riskant? Omdat tussen het moment van doorkruising van de short-term moving average met de longer-term moving average en de werkelijke situatie weinig ruimte in prijsbeweging zit. Er is dus veel minder kans op retracement en als die er al is is hij veel kleiner.
Het argument om niet in te stappen op het doorkruisingspunt was nu juist omdat de doorkruising achteraf aangeeft waar de grote swing plaats vond, met het gevaar dat op het moment van instappen de retracement in zet. Als de SMA's echter dicht bij elkaar liggen en dan beginnen uit te waaieren is er weinig te vrezen voor retracement. Het signaal wat nu gecreeerd wordt - bij uptrend: op kort termijn liggen de prijzen hoger dan op de middellange termijn, die weer hoger liggen dan op de lange termijn- is een goed moment om in te stappen. Je kunt nu relatieve tight stops instellen, waarmee je uitstapt op het moment dat de lijnen alweer bij elkaar zouden komen.
Trends vinden met Bollinger Bands
Technische analyse en Bollinger Bands horen echt bij elkaar. Een klassiek voorbeeld van een technische analyse bij Forex is een forex grafiek met candlesticks en het bollinger bands kanaal dat mee loopt met de koers. Menig forex strategie maakt intensief gebruik van deze technische indicator. Ook bij het traden op de online valuta markt worden ze veel gebruikt, want Bollinger Bands geven veel nuttige forex informatie.
Voor een trader is niets mooier dan succesvol mee liften met een trend beweging. Een positie innemen als de trend nog niet zo lang bezig is en vervolgens genieten van de trendvolgende prijsbeweging die je met iedere pip rijker en rijker maakt. Range trading is overigens precies hetzelfde, alleen zijn de 'trends' hier veel korter.
Maar wanneer is er sprake van een trend? En hoe vind je hem? Dat is waar technische analyse bij kan helpen, en waar Bollinger Bands een rol kunnen spelen. Bollinger Bands gaan uit van de simpele maar fundamentele gedachte dat prijzen zich tussen de 70 en 80% van de tijd in een bepaalde bandbreedte bewegen. Wanneer prijzen zich buiten deze bandbreedte beginnen te bewegen kan er sprake zijn van het begin van een trend.
Wat Bollinger Bands doen is het meten van de standaard deviatie (SD) van de prijs, ten opzichte van de Moving Average over 20 periodes.
In voorbeeld I hierboven liggen de Bollinger Bands dicht bij elkaar. Dit duidt op een lage volatiliteit in de markt, omdat het verschil tussen de beide extremen -SD aan de bovenkant en SD aan de onderkant- klein is.
In het volgende voorbeeld II liggen de Bollinger Bands juist ver van elkaar af. De prijsbeweging is hier dus juist erg volatiel, waardoor het moeilijker in te schatten is wat de markt gaat doen.
Bollinger Bands gebruiken om posities in te nemen en te verlaten
Voor het succesvolle gebruik van Bolinger Bands bij Forex zijn drie vragen belangrijk:
1) Trend dectectie: wanneer is er sprake van een trend?
2) Entry Point: wanneer positie nemen?
3) Exit Point: Wanneer is de trend over?
Van deze vragen is de derde -verrassend genoeg misschien- het meest belangrijke. De waarde van Exit points wordt door veel traders vaak enorm onderschat. De meeste traders willen vooral weten wanneer ze in moeten stappen. Welk aandeel zal ik kopen? Welke currency gaat dalen? Natuurlijk is het van belang om een goed moment te kiezen om in te stappen, maar de meeste traders draaien per saldo verliezen omdat ze: a) hun verliezen niet weten te beperken, b) hun winsten niet maximaliseren. Zowel a en b worden bepaald door het vinden van exit points. (we gaan hier verderop, in de strategie sectie, dieper op in)
Trend detectie: wanneer is er sprake van een trend?
Bij het gebruik van de Bolinger Bands gaan we uit van een trend als de candlestick boven de bovenste Bollinger Band of onder de onderste Band sluit (de buy/sell zone). De Band raken of doorkruisen is dus niet voldoende. Het sluiten boven/onder de Band betekent echter dat er mogelijk een 'definitieve' (voor zover er ooit iets definitief is in financial trading, :) ) doorbraak is gemaakt.
Entry point: Wanneer positie nemen
Ook al sluit de candle in de buy/sell zone, dan nog nemen we niet meteen een positie in. Waarom niet? Omdat we zoeken naar low-risk probabilities. Het verschil tussen verliezende en winnende traders heeft veel minder te maken met het kunnen kiezen van 'een winner' en veel meer met het zo klein mogelijk houden van het risico en het maximaliseren van de winsten voor de keren dat je gelijk hebt. Daarom is het beter te wachten tot prijzen retracen voordat je instapt.
Price retracement vindt bijna altijd plaats. Ook in een enorme bull market nemen mensen namelijk winst en zijn er traders die denken dat de top/bodem in zicht is en daarom tegenovergestelde posities innemen. Instappen na retracement is wat succesvolle traders doen. Zij proberen geen trends te maken (als je dat wil kun je beter in de mode industrie gaan werken) maar trends te volgen. Als je instapt na retracement verklein je het financiele risico van je positie behoorlijk. Als de prijs nog verder wegbeweegt van de top/bodem dan was er in de eerste plaats al geen trend. Het verschil met mensen die hun positie meteen innamen zo gauw de candle sloot boven/onder de Band is echter dat jouw verlies veel kleiner is. Was er inderdaad sprake van retracement en keert de prijs weer terug boven/onder de Band dan is je winst bovendien groter.
Positie innemen doen we dan ook als de prijs voor een moment terug keert onder (in geval van uptrend) de Band (en vice versa voor downtrend). Als de prijs flink boven/onder de Band sloot dan nemen we positie in als de prijs de Band raakt bij retracement. In beide gevallen stap je dus pas in als de prijzen tijdelijk zijn gedaald/gestegen, zodat je de retracement opvangt en op die manier je verliezen verkleint als de trend niet doorzet (retracement was geen retracement maar zet door) en je winsten vergroot als je wel goed zit (je bent immers bij een gunstiger prijs ingestapt).
In uitzonderlijke gevallen heb je pech en is er nauwelijks retracement maar knalt de prijs door en door. Dat is natuurlijk jammer, maar op de lange termijn zul je veel vaker meer verdienen/minder verliezen door wel te wachten op de retracement.
Exit point: wanneer is de trend over?
Zoals gezegd is dit de belangrijkste vraag omdat het zowel je verliezen verkleint -en niet iedere positie is nu eenmaal een winnaar- als je winsten maximaliseert.
Veel beginnende traders kennen al snel het oude traders adagium: cut your losses short and let your profits run. Dit adagium wordt wel gezien als de gouden regel van het traden. Waarom zijn er dan toch zoveel verliezende traders als iedereen dit adagium kent? Omdat het voor veel mensen moeilijk is om zich aan deze regel te houden.
Wat is de grootste verleiding als je in een casino of aan de pokertafel veel geld verloren hebt? Precies, meer inzetten. Veel mensen vergroten dan ook juist hun verliezen (op de financiele markt komt daar vaak nog bij dat een trader redeneert dat hij de signalen toch echt goed begrepen heeft en dus toch echt gewoon 'gelijk' heeft, ook al stapelen de verliezen zich op). Tegelijkertijd is het ook heel natuurlijk om gemaakte winsten veilig te stellen; niets is immers vervelender dan een gemaakte winst te zien verdampen tot het nulpunt of nog erger, om zien te slaan in verlies. Veel traders doen dan ook precies het tegenovergestelde van de gouden regel, namelijk run their losses and cut their profits short.
Het nadenken over en bepalen van exit points kan dit voorkomen; mits je je aan je eigen exit points houdt natuurlijk. :)
Het exit point voor verlies nemen bij het werken met Bollinger Bands is het raken van de tegenovergestelde Band; dus in het geval van de uptrend is het raken van de lagere Bollinger Band het moment om uit te stappen. Waarom geen doorkruising van de Band of sluiten van de Candle onder de Band? Ook dit heeft alles te maken met het vermijden van risico. Een trendbeweging die niet sterk genoeg is om boven de tegenovergestelde Band te blijven is geen trendbeweging (of hoogstens een hele zwakke) en is het dus niet waard om risico voor te nemen. Pokeraars kunnen in dit verband denken aan het gezegde: know when to release a shitty hand
Het exit point voor winst nemen kan dezelfde zijn als die voor verlies nemen, met de variatie dat je ook kunt besluiten om een deel van de winst veilig te stellen door het exit point niet op de tegenovergestelde Band te stellen maar in het midden van de beide Banden. Winst maximalisatie is nu niet optimaal, maar voor sommige traders is het belangrijk om vaker het genoegen te proeven van een leuke (maar niet fantastische) winst.
Het correct gebruik van Bollinger Bands vergroot niet alleen de kans op trend herkenning -en daarmee het succesvolle volgen ervan- maar dwingt ook tot nadenken over exit points (zowel voor verlies nemen als winst maximalisatie). Dat laatste zorgt ervoor dat je steeds bewuster bezig bent met traden en de weg vrij maakt voor het ontwikkelen van een winnende trading strategie.
Inleiding
Stochastics wordt al lang gebruikt bij technische analyse. Het is een oude maar betrouwbare technische indicator. Geeft veel Forex informatie en kan goed gebruikt worden bij het formuleren van een forex strategie.
Uitgangspunt van deze indicator is dat de sluitprijs voor iedere periode in een uptrend in de buurt ligt van de high -omdat de bulls de prijs blijven verhogen- terwijl het omgekeerde gebeurt in een downtrend (waarbij de bears blijven verkopen). Dit is zowel simpel als logisch. De formule die de Stochastics indicator gebruikt laat vervolgens zien hoe ver de uptrend waarschijnlijk gevorderd is.
Stochastics is een Range Trading Tool:
Stochastics is bij uitstek een range trading tool. Zoals eerder geschreven bewegen Forex prijzen zich 70 tot 80% van de tijd in een range bound confirmatie. In rustig tempo gaan ze op en neer, zonder dat er al te veel gebeurt. Voor de echte trend trader zijn dit niet de meest spannende momenten, maar voor hen die er gebruik van weten te maken kan het een goudmijn zijn. Grote voordeel van range trading is namelijk dat de zekerheid van richting vrij groot is. Je kunt stop/losses dus redelijk tight zetten terwijl de kans op succes hoog is.
Als de prijs zich beweegt in een range van maar 25 pips, maar je 80% van de tijd aan de juiste kant zit betekent dat dus dat je (met stops van 25 pips) 200 pips verdient en maar 50 pips verliest. Trek daar nog 10x2 pips voor de spread af (10 trades) en je hebt het over een netto winst van 130 pips, of 13 pips per trade. Toegegeven, het is niet sexy, maar het heeft wel tanden. :)
Goed, Stochastics kan je dus helpen bij het bepalen van waar je precies in de range zit. Zoals met alle technical indicators moet je er echter nooit blind op vertrouwen maar de tool veeleer als richtlijn gebruiken.
Stochastics uitgelegd
De basis van stochastics is het meten van het niveau van een moving average over (meestal) 14 periodes. Er is een fast stochastics en een slow stochastics.
De fast stochastics meet de prijs ten opzichte van de 14 period moving average en geeft die weer op een schaal van 1 tot 100.
De slow stochastics is de 3 period average van de fast stochastics. Deze filtert dus nog meer de ruis van de markt eruit; nadeel is wel dat hij daardoor ook meer lag vertoont.
Stochastics beweegt zich dus op een schaal van 1 tot 100. Dit betekent simpelweg dat het stochastics cijfer weergeeft waar de prijs zich bevindt in vergelijking met de 14 period moving average. Is het cijfer 50, dan bevindt de prijs zich dus exact in het midden van de 14 period moving average.
De standaard regel is dat wanneer de stochastics 80 of meer laat zien, de prijs zich in een overbought fase bevindt (daling is nabij) terwijl de prijs zich in een oversold fase bevindt (stijging is nabij) als de meting 20 of lager is. Dit betekent niet dat je meteen short moet gaan als de meting 80 of meer is en long als hij 20 of minder is. Een meting van 80 of meer (of minder dan 20) kan dagenlang aanhouden. De gedachte is juist dat je de indicator in de gaten houdt en wacht tot hij de 80 of 20 lijn opnieuw breekt, wat duidt op een omslagpunt.
Stochastics is in essentie wat wel een momentum meter wordt genoemd: bij juist gebruik (zie hierboven) kun je zien wanneer het omslagpunt is ingezet en de trend de andere kant op gaat. (een andere momentum meter is de Commodity Channel Index, of CCI, die in een later artikel aan bod komt).
Stochastics op zijn best: Divergence
Een van de meest nuttige manieren om stochastics te gebruiken is door tijdens een overbought/oversold (80/20) situatie te observeren wanneer de prijzen zelf higher highs / lower lows maken terwijl de Stochastics al in dalende modus is, maar nog niet opnieuw door de 80/20 lijn is geschoten (als er dus divergence -afwijkend gedrag- tussen prijsbeweging en stochastics is). Dit duidt er namelijk op dat zogenaamde trend exhaustion nabij is; bij deze methode heb je dus geen last van lag van de indicator, omdat de al dalende/stijgende indicator voorspelt dat het tijdperk van de trend wellicht snel voorbij is.
Nogmaals, 100% zekerheid geeft geen enkele technical indicator (ook geen enkele fundamental trouwens). De truc is om te zoeken naar low-risk probabilities die ervoor zorgen dat je kans op verlies relatief klein is terwijl de kans op winst relatief groot is. Als je je hieraan houdt zul je op de langere termijn (veel) geld kunnen verdienen, in plaats van verliezen. We komen later nog uitgebreidt terug op het fenomeen low-risk probabilities, in de forex strategie artikelen.
Technische analyse uitvoeren op Forex met de Relative Strenght Index (RSI) is niet ingewikkeld. De RSI is een vrij eenvoudige, door technische traders veelvuldig gebruikte technische indicator. Toch geeft hij aardig wat forex informatie en doet hij precies wat zijn naam al zegt: het meten van de relatieve kracht van een trend beweging. De RSI helpt je hierdoor beter in te schatten wat te verwachten van een ingezette trend, wat de kans op succesvol aanhaken verhoogt.
Hoe werkt de RSI precies
De RSI meet de kracht van een prijsbeweging door het aantal keren dat het currency pair hoger sluit te vergelijken met het aantal keren dat het currency pair lager sluit. Meestal wordt dit vergeleken over 14 periodes, waarbij de meer recente data wordt gewogen door het gebruik van exponential averages; oftewel, hoe recenter de data, hoe zwaarder ze tellen.
Het resultaat is een cijfer tussen 0 en 100 (net als bij stochastics). Een meting boven de 70 duidt op een overbought situatie, een meting van onder de 30 op een oversold situatie.
Net als bij Stochastics betekent dit niet dat je direct tot actie moet overgaan als de RSI boven de 70 of onder de 30 komt; het laat enkel zien dat de prijs nu in een overbought/oversold situatie is aanbeland,en dat een ommekeer hiervan op verandering van trend richting duidt.
Hoe de RSI te gebruiken
Een bij technische analyse veel gebruikte methode om de RSI te traden is door te kijken naar de RSI in vergelijking met de werkelijke prijsactie van het moment. De Forex informatie die de RSI dan geeft is dat wanneer de prijzen bijvoorbeeld nieuwe highs blijven maken terwijl de RSI dat niet doet, is een ommekeer van de trend of consolidatie waarschijnlijk. (en vice versa met downtrends, waar de prijzen nieuwe lows bereiken maar de RSI dat niet doet).
divergence
Het spotten van dit verschil tussen prijs en momentum wordt wel divergence genoemd, en het is een methode die bij meerdere indicators (o.a. stochastics) goed werkt. Op het eerste gezicht lijkt alles nog koek en ei in de trendbeweging, omdat prijzen steeds hoger (of lager, bij downtrend) komen, maar de indicator laat zien dat er feitelijk sprake is van afzwakkeing.
Veel traders doen dan ook trendline analysis (bijvoorbeeld het trekken van simpele trendlijnen over de toppen/dalen) op de RSI zelf. Als die trendline zich in een dalende trend bevindt terwijl de prijzen nog steeds blijven stijgen, dan is dat een sterke indicatie dat zgn. trendline exhaustion nabij is.
Het grote voordeel van de RSI is dat het de ruis uit de markt filtert. Prijsbewegingen kunnen -zeker op de kortere termijn- erg volatiel en daardoor onvoorspelbaar zijn. Doordat de RSI over een langere periode kijkt (maar wel de meer recente periodes zwaarder weegt) is de kans op valse signalen een stuk kleiner. De RSI kan je op deze manier dus helpen om op het juiste moment de positie te openen.
Veel gebruikt bij technische analyse in online Forex trading is de Commodity Channel Index (CCI), een populaire technische indicator die gespecialiseerd is in het signaleren van verandering van momentum in prijsbewegingen. Het voordeel van het kunnen aanwijzen van een momentum verandering ligt voor de hand: het is een sterk signaal dat de huidige trendbeweging op zijn eind loopt. Net als Stochastics en RSI (Relative Strength Index) kijkt de CCI naar de afwijking/deviatie van de prijs van zijn statistisch gemiddelde. Prijzen bewegen zich 70 tot 80% van de tijd binnen een bepaalde bandbreedte (denk aan de Bollinger Bands) en wanneer ze hiervan beginnen af te wijken kan dit duiden op een trend verandering.
Hoe werkt de CCI
De CCI maakt gebruik van het begrip Typical Price. Dit is het gemiddelde van de hoogste,laagste en sluitingsprijs over een bepaalde periode (periode is 1 candle bij Candlestick chart of 1 bar bij Bar chart). De 'Typical Price' is hierdoor representatiever voor wat er precies gebeurde in een gegeven periode dan enkel de sluitprijs; eigenlijk precies zoals Bar charts en Candlestick charts ook representatiever zijn voor prijsacties dan een simpele Line chart.
Vervolgens wordt gekeken naar de Typical Price over een aantal periodes, meestal 14. In de formule voor de berekening van de CCI worden nog een aantal andere trucjes uitgehaald, maar dat is hier minder belangrijk. Je hoeft de CCI tegenwoordig immers niet meer zelf te berekenen; in ieder forex trading software pakket is de CCI namelijk aanwezig.
Belangrijker is het om te beseffen dat de CCI eigenlijk de afwijking van de prijs ten opzichte van de SMA (Simple Moving Average) meet. Als de afwijking in kracht toeneemt laat de CCI dat zien, en ook als hij in kracht afneemt. Dat laatste is waar het de gebruikers van de CCI om gaat: het kunnen spotten van de afname van een beweging, wat duidt op een naderende ommekeer.
Hoe moet je de CCI lezen
Enkele Doorkruising
Er zijn verschillende manieren waarop je de CCI kunt gebruiken voor technische analyse. 70 tot 80% van de tijd beweegt de CCI zich tussen -100 en +100. Deze 'bandbreeedte' wordt gezien als normale prijsactie. Waarden boven de 100 duiden op een overbought situatie (opwaartse druk op de prijs), waarden lager dan -100 op een oversold situatie.
Wanneer de CCI de +100 passeert zou je een long positie in moeten nemen op de currency (oftewel buy). Passeert hij de -100 dan zou je een short positie moeten innemen. Dit dus in tegenstelling tot de RSI, waar de start van een overbought/oversold situatie wel een signaal is dat je in de toekomst wellicht een positie kunt innemen, maar nog geen oproep is tot directe actie.
Dubbele Doorkruising
Je kunt de CCI overigens wel op de 'RSI manier' traden bij Forex. Je wacht dan tot de CCI de +100 omhoog doorbreekt en vervolgens weer omlaag doorbreekt. Dat is dan het signaal dat het momentum is omgeslagen en de weg naar beneden gaat worden ingezet. Hetzelfde geldt voor het doorbreken van de -100 lijn op weg omlaag en vervolgens op de weg omhoog.
Het is niet zo dat de prijzen altijd meteen van koers veranderen als de CCI de +100/-100 voor de tweede keer doorbreekt. Net als met alle indicators moet je dit eerder zien als belangrijke aanwijzingen dat er verandering op komst is. Je kunt er dus wel direct een positie op openen, maar het komt regelmatig voor dat de prijzen nog een tijdje in dezelfde richting als eerst blijven bewegen voordat het tij keert. Wat de CCI je laat zien is dat de vaart eruit is (als hij de +100 van bovenaf doorkruist of de -100 van onderaf), of dat de vaart toeneemt (als hij de +100 van onderaf doorkruist of de -100 van bovenaf).
Wat maakt de CCI tot zo'n waardevolle indicator
Een bekende spreuk onder investeerders is: Amateurs chase trends, Professionals follow trends.
Amateur traders zijn vaak geobsedeerd met het vinden van de absolute top en de absolute bodem. Er is niets waar ze een grotere hekel aan hebben dan hoger inkopen dan de bodem of lager verkopen dan de top. Maar het doel van Het Grote Trading Spel is niet om zoveel mogelijk toppen en bodems te vinden, maar om geld te verdienen. Het kiezen van toppen en bodems is moeilijk, zo moeilijk dat het veel vaker niet lukt dan wel. En terwijl keer op keer je stop/loss wordt geactiveerd (als je die al gezet hebt) blijf je maar proberen om dat omslag moment te voorspellen. Net zoals die pokeraar die altijd bereid is om veel te veel te betalen voor de kans op die prachtige flush. Chasen dus.
Het volgen van een trend is veel slimmer, omdat de kans altijd groter is dat een beweging doorzet als hij al is ingezet dan als hij nog moet beginnen. Een succesvolle trader haakt dus aan bij een al ingezette beweging, hij volgt de trend.
De CCI is feitelijk een afgeleide van een afgeleide -het is immers de moving average van een moving average. Het signaal van de CCI zal dus heel vaak plaats vinden als de prijs een gedeelte van de koersverandering al heeft gemaakt. Hoewel je dus een deel van de actie mist (je koopt niet de absolute bodem en verkoopt niet de absolute top) is de kans dat je een winstgevende positie opent wel veel groter.
Een alternatieve manier om de CCI te gebruiken
De CCI is populair gemaakt door trader Ken Wood, door iedereen 'Woodie' genoemd. Zijn bijdrage aan Technical Analysis was de gedachte (of ontdekking misschien zelfs) om naar patronen te kijken op de CCI zelf, in plaats van op de Candlestick/bar charts. Een methode die tegenwoordig ook voor andere Technical Indicators gebruikt wordt.
Wat Woodie dus doet, is het zoeken naar double tops/double bodems, trendlijnen, elliot waves en allerlei andere patronen direct op de CCI zelf. Het grote voordeel hiervan is dat de CCI -zoals veel technical indicators- al een hoop marktruis heeft uitgefilterd (het is immers de afgeleide van een afgeleide) en dat het in de CCI line opgemerkte patroon daardoor van grotere waarde is dan wanneer het patroon op een candlestick chart wordt opgemerkt.
Als de CCI een indicator is waar je graag mee trade dan raden we je zeker aan om meer informatie over Ken Woods setup's te vergaren.